Friday 18 September 2009

Нойрны талаар

Энэ амралтын өдрүүдээр, Монголын ихэнх нутгаар, цасан шуурга шуурах сурагтай байсан. Цас бороонд гарч ороод юүхэв, хөнжилдөө шургалаад тавтай сайхан нойрсоорой.

Хүн хэр удаан нойргүй явж болох вэ?

Ер нь 2-3 хоног унтаагүй тохиолдолд тархины үйл ажиллагаанд алдагдал гарч эхэлдэг ч "нойргүй явах" дээд амжилт 11 хоног аж. Эрүүл, насанд хүрсэн хүн 48 цаг нойргүй явсаны эцэст зогсоогоороо унтаж эхэлдэг гэнэ.

Хүн өдөрт хэдэн цаг унтах ёстой вэ?

Насанд хүрэгсэд: 4-11 цаг
Нялх хүүхэд: 18 цаг
Сургуулын насны өмнөх хүүхдүүд: 12-13 цаг унтаж байх ёстой аж.

Үүр шөнөөр сэрэлгүй, сайхан унтаж амрахын тулд

* Хэтэрхий цатгалан эсвэл өлсгөлөн байхдаа орондоо бүү ор.
* Унтахаасаа өмнө архи, дарс, пиво, кола мөн элдэв кафэйнтэй умдаан уухгүй, тамхи татахгүй байх хэрэгтэй.
* Өдөр бүр хөнгөн дасгал хийж байх хэрэгтэй.
* Нойроо хүрэхлээр орондоо орох хэрэгтэй.
* унтах, босох цаг тогтоож тэрийгээ барих хэрэгтэй.
* Унтахаасаа өмнө бүлээн усанд орох хэрэгтэй.
* Унтлагын өрөө тань харанхуй, чимээ шуугиан багатай байвал зохино. Нойрны асуудалтай бол унтлаганыхаа өрөөнд телевиз, компьютер байлгах нь тийм ч оновчтой санаа биш юм.
* Сүү, туна загас, тараг, алмонд, өндөг, хушига, тоор, төмс, гадил, чангааз (априкот) зэрэг хүнс унтахад тань туслах болно.
* Орой телевиз үзэж суухдаа чихэр, чихрийн төрлийн бүтээгдэхүүн идэхгүй байвал зохино. Учир нь сахар нойрны дэгийг тань алдуулах магдлалтай.
* Тэжээвэр амьтантай бол тэднийг унтлаганыхаа өрөөнд оруулахгүй байх хэрэгтэй.

Элбэг тохиолддог нойрны эмгэгүүд

Инсомниа
Унтаж эхлэх болон үргэлжилүүлэн унтахад учрах саад юм. Хэт их эсвэл буруу үед унтахтай (hipersomnia) холбоотой нэг дүгээр зэргийн эмгэг болно. Энэ төрлийн эмгэгтэй өвчтөнгүүд ихэнхдээ хэт их унтах, сэрж чадахгүй байх эсвэл өдрийн цагаар унтдаг байна.

Parasomnia
Насанд хүрэгсдийн 3 хувь нь энэхүү согогтой байдаг аж. Энэхүү согог унтаж байхдаа шүдээ хавирах, нойрондоо босч алхах, ярих зэрэг энгийн үедээ хийсэггүй этгээд, гажиг үйлдлүүдийг хамруулдаг байна.

Sleep apnea
Унтаж байхдаа жигд бус амьсгалах явдал юм. Ихэнхдээ хурхирдаг эсвэл өндөр настай, хүнд жинтэй хүмүүст тохиолддог. Агаарын дутагдал нь өдрийн цагаар даралт ихдэх, нойр хүрэх, ядрах/ сульдах, анхаарал сарних, уур хүрэх зэргээр илэрдэг.

Narcolepsy
Гэнэтийн, хяналтгүй унтах согог юм. Энэ төрлийн согогтой хүн хэзээ ч хамаагүй, хаана ч унтаад байдаг бөгөөд "унтахаасаа" өмнө сульдах, хөл дээрээ тогтохоо болих,эсвэл сэрүүнээрээ зүүдлэж эхэлдэг байна.

2 comments:

Anonymous said...

bi insomnia ymuu daa :P

Дашдэмбэрэлийн Aнхзаяа said...

хэ хэ би бас "залхууралдаа" инсомниа гэдэг анагаах ухааны нэр олж өгчихөөд л яваад байгаа :)